W poniedziałek, 10 marca 2025 roku, w Polsce zostanie obchodzony Dzień Mężczyzny — dzień, który dla większości obywateli brzmi jak nieznana przysługa z kalendarza, a dla kilku tysięcy wiernych — jak głębokie, prawie zapomniane wspomnienie. To nie jest dzień prezentów, nie jest to dzień, w którym mężczyźni otrzymują karty z życzeniami od partnerek. To dzień, który się nie obchodzi — i to właśnie w tym tkwi jego tajemnica. Data 10 marca nie została wybrana przypadkowo. Wiąże się z 40 Świętych Męczenników z Sebasty, rzymskich legionistów, którzy w roku 320 naszej ery zmarli na zimnej powierzchni stawu w Sebaste, w Kapadocji (dzisiejsza Turcja), odmawiając porzucenia wiary chrześcijańskiej. Zmarli zamarznięci, zimno ich nie pokonało — ich wola tak nie pozwoliła. I właśnie ta odwaga, ta wytrwałość, ta niezłomność — cechy, które tradycyjnie przypisuje się mężczyznom — stały się podstawą polskiej wersji święta.

Skąd wzięła się data 10 marca?

W większości krajów świata Dzień Mężczyzny obchodzony jest 19 listopada — ustanowiony przez ONZ w 2011 roku jako okazja do rozmowy o zdrowiu mężczyzn, ich roli w rodzinie, o depresji, samobójstwach i presji społecznej. W Polsce jednak zdecydowano się na zupełnie inną ścieżkę. Nie na politykę, nie na statystyki, ale na tradycję kościelną. W kalendarzu katolickim 10 marca to dokładnie dzień wspomnienia tych 40 legionistów. To nie jest święto obchodzone w kościołach z masową uczestnictwem — ale jest tam, w cichych modlitwach, w liturgii, w kartkach z wierszami, które przychodzą do domów z dawnych parafii. I to właśnie ta religijna warstwa, niezauważalna dla większości, stworzyła unikalną polską tożsamość święta.

W PRL próbowano ustanowić Dzień Mężczyzny na 4 kwietnia — dzień, w którym organizowano czasem wydarzenia w zakładach pracy, by podkreślić wkład mężczyzn w budowę społeczeństwa socjalistycznego. Ale to nie przyjęło się. Zamiast tego, po 1989 roku, w kulturze polskiej pojawiła się potrzeba odpowiedzi na Dzień Kobiet 8 marca. I tu pojawia się najbardziej emocjonalny, choć nieoficjalny, powód: zazdrość. Nie zazdrość w sensie wrogości, ale zazdrość w sensie pragnienia bycia widzianym. Kobiety miały swoje święto — pełne prezentów, kwiatów, uznania. A mężczyźni? Co z nimi? Dlaczego nie mają swojego dnia? I tak, w cieniu 8 marca, pojawił się 10 marca — dwa dni później, jakby odpowiedź, jakby ton, jakby oddech po wielkim wydarzeniu.

Co się dzieje w tym dniu? Nic. A może właśnie to jest problem?

W 2025 roku, jak i w poprzednich latach, Dzień Mężczyzny w Polsce nie ma oficjalnych uroczystości, nie ma wystaw, nie ma kampanii medialnych. Nie ma nawet reklam w TV. Wielu mężczyzn nie wie, że to dzień ich. Nie wiedzą o nim studenci, nie wiedzą pracownicy biurowi, nie wiedzą o tym nawet ci, którzy regularnie uczęszczają do kościoła. To nie jest święto z dymem z grillów, nie jest to dzień, w którym dzieci robią papierowe serca dla ojców. To jest dzień, który istnieje tylko w kalendarzach, w encyklopediach i w nieco zaniedbanych tekstach religijnych.

A jednak — to nie jest dzień bez znaczenia. W Polsce, gdzie co roku ponad 3 tysiące mężczyzn popełnia samobójstwo, gdzie 70% pacjentów z chorobami serca to mężczyźni, gdzie psychoterapia jest dla nich nadal tabu — ten dzień, choć nieobchodzony, może być pierwszym krokiem do rozmowy. Nie o prezentach. Nie o tym, kto jest silniejszy. A o tym, że mężczyźni też boją się, też płaczą, też potrzebują pomocy. I że nie ma w tym niczego wstydu.

W świecie: każdy kraj ma swój dzień

W Bułgarii Dzień Mężczyzny obchodzony jest 16 marca — w tym samym miesiącu, ale z inną logiką. W Wielkiej Brytanii — 5 kwietnia, jako dzień poparcia dla ojców. W Kanadzie — 25 listopada, w ramach kampanii na rzecz zdrowia psychicznego. W Brazylii — 15 lipca, zgodnie z dniem św. Antonio, patrona małżeństw. A w Norwegii — 9 września lub 7 października, w zależności od regionu. W żadnym z tych krajów nie ma takiej niezauważalności jak w Polsce. W żadnym nie ma takiego braku społecznej refleksji.

W 2025 roku, w Dniu Mężczyzny w PolscePolska, nie będzie festynów. Ale może właśnie w tym tkwi jego moc. Bo jeśli nikt nie obchodzi tego dnia — to może on stać się dniem ciszy. Dniem, w którym mężczyzna siedzi sam, myśli, czyta, odetchnie. I może w końcu zada sobie pytanie: kim chcę być? A nie tylko: kim od wielu lat byłem?

Co się zmieni w przyszłości?

W 2025 roku nie ma planów na ustanowienie tego dnia jako święta państwowego. Nie ma kampanii Ministra Zdrowia, nie ma inicjatyw edukacyjnych w szkołach. Ale w tle — powoli, cicho — pojawiają się inicjatywy. Grupy terapeutów, którzy prowadzą warsztaty dla ojców. Kobiety, które zaczynają rozmawiać z partnerami o ich emocjach. Młodzi chłopcy, którzy w internecie odkrywają, że nie muszą być „silni” zawsze. To nie jest rewolucja. To jest przesunięcie. Małe. Ale realne.

W 2025 roku Dzień Mężczyzny w Polsce będzie dnia, w którym nikt nie wie, co robić. I to może być jego największa siła. Bo nie ma tu miejsca na płytkość. Tu nie ma miejsca na symbole. Tu jest miejsce na prawdę.

Co to jest Dzień Mężczyzny, jeśli nie jest świętem?

To jest pamięć. Pamięć o tych 40 legionistach, którzy zmarli w zimnie, ale nie zdradzili swojej wiary. To jest pamięć o ojcach, którzy nie mówią o bólu. O synach, którzy nie wiedzą, jak pytać o pomoc. O mężczyznach, którzy nie chcą być „słabi”. To nie jest dzień, w którym się obchodzi. To jest dzień, w którym się przypomina.